Οι ιατρικές γνώσεις αναθεωρούνται και εμπλουτίζονται με ταχύτατους ρυθμούς. Η συνεχής ενημέρωση των ιατρών και των υπεύθυνων λειτουργών υγείας και η κριτική από μέρους τους θεώρηση των δημοσιευόμενων ευρημάτων καθίσταται επιτακτική. Η γνώση της γενικής και κλινικής επιδημιολογίας είναι, κατά συνέπεια, απαραίτητη, καθώς περισσότερα από τα μισά άρθρα που δημοσιεύονται στα μεγάλα διεθνή ιατρικά περιοδικά βασίζονται σε επιδημιολογικές αρχές και μεθόδους.
Η δεύτερη έκδοση του βιβλίου «Γενική και Κλινική Επιδημιολογία» γράφτηκε με στόχο να αποτελέσει χρήσιμο βοήθημα για τους φοιτητές και τους νέους επιστήμονες της Ιατρικής και των άλλων επιστημών, που υπηρετούν την προστασία και την αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπου.

Περιεχόμενα
Πρόλογος vii
1 Αντικείμενα της επιδημιολογίας 1
1.1 Ιστορικές αναφορές 1
1.2 Ορισμοί και κατηγορίες επιδημιολογικών ερευνών 3
1.3 Η επιδημιολογία στην ιατρική και τη δημόσια υγεία 5
2 Αιτιολογία και ταξινόμηση στην ιατρική 9
2.1 Οι έννοιες της αιτίας και της αιτιότητας στην επιδημιολογία 9
2.2 Αιτιολογία και παθογένεια 14
2.3 Κριτήρια ταξινόμησης ασθενών και νοσημάτων 15
Μέρος Α ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
3 Πηγές των στοιχείων 19
3.1 Εισαγωγή 19
3.2 Απογραφή του πληθυσμού 20
3.3 Αρχεία καταγραφής πληθυσμού 20
3.4 Φυσική κίνηση του πληθυσμού 21
3.5 Δήλωση γέννησης και πιστοποιητικό θανάτου 21
3.6 Διεθνής Στατιστική Ταξινόμηση Νόσων και Σχετικών Προβλημάτων Υγείας 26
3.7 Στατιστικές θνησιμότητας 27
3.8 Στατιστικές γεννήσεων ζωντανών και νεκρών 28
3.9 Στατιστικές σειρές νοσηρότητας 29
3.10 Δήλωση λοιμωδών νοσημάτων 29
3.11 Στατιστικές νοσηλευτικής κίνησης θεραπευτηρίων 31
3.12 Αρχεία καταγραφής νοσημάτων 31
3.13 Άλλες πηγές στατιστικών νοσηρότητας 32
3.14 Σύνδεση των στοιχείων 33
3.15 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των τακτικών στατιστικών σειρών 33
4. Δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας 35
4.1 Δείκτες και πληθυσμός αναφοράς 35
4.2 Δείκτες νοσηρότητας: επίπτωση και επιπολασμός 36
4.3 Η επίπτωση του θανάτου: δείκτες θνησιμότητας 39
4.4 Δείκτες προσβολής 42
4.5 Προβλήματα κατά τον υπολογισμό των δεικτών επίπτωσης 44
4.6 Αναλογικοί δείκτες και δείκτες αντιστοιχίας 45
4.7 Βασικές σχέσεις μεταξύ ορισμένων δεικτών 46
4.8 Σύγκριση μεταξύ δεικτών: προτύπωση 48
5. Περιγραφικές επιδημιολογικές έρευνες και διαδικασίες πραγμάτωσης 51
5.1 Εισαγωγή 51
5.2 Ειδικές περιγραφικές επιδημιολογικές έρευνες 51
5.3 Πληθυσμός και δειγματοληψία 54
5.4 Παρατηρήσεις: χρηστικά και αξιολογητικά κριτήρια 56
5.5 Καταγραφή και επεξεργασία των στοιχείων 62
5.6 Στατιστική ανάλυση των στοιχείων 63
5.7 Παρουσίαση των ευρημάτων 64
5.8 Πρακτικά θέματα 65
6. Διαμόρφωση και έλεγχος των αιτιολογικών υποθέσεων 69
6.1 Εισαγωγή 69
6.2 Τα δεδομένα 70
6.3 Η διαμόρφωση μίας υπόθεσης 71
6.4 Ο έλεγχος μίας υπόθεσης 72
6.5 Προοπτικές και αναδρομικές έρευνες 76
6.6 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των προοπτικών και αναδρομικών μεθόδων 78
6.7 Διαχρονικές και συγχρονικές αιτιολογικές έρευνες 80
6.8 Ερμηνεία των αποτελεσμάτων των αιτιολογικών ερευνών 81
7. Χαρακτηριστικά προσώπων τόπου και χρόνου 85
7.1 Εισαγωγή 85
7.2 Ηλικία 86
7.3 Φύλο 88
7.4 Φυλή 89
7.5 Εθνικότητα 90
7.6 Θρησκεία 90
7.7 Απομονωμένες ομάδες 91
7.8 Οικογενειακές παράμετροι 91
7.9 Επάγγελμα 93
7.10 Οικονομικο-κοινωνική τάξη 94
7.11 Ερμηνευτικά προβλήματα για τα χαρακτηριστικά προσώπων 94
7.12 Διακρατικές συγκρίσεις 96
7.13 Ενδοκρατικές συγκρίσεις 97
7.14 Τοπικές κατανομές σε μικρή κλίμακα 98
7.15 Ερμηνευτικά προβλήματα για τα χαρακτηριστικά τόπου 99
7.16 Βραχυχρόνιες διακυμάνσεις 102
7.17 Διαχρονικές εξελίξεις 103
7.18 Κυκλικές διακυμάνσεις 107
7.19 Χρονική συρροή 110
7.20 Τοποχρονική συρροή 111
8. Προοπτικές έρευνες 115
8.1 Χαρακτηριστικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα 115
8.2 Η διαμόρφωση των συγκρινόμενων ομάδων 117
8.3 Η παρακολούθηση των ατόμων 120
8.4 Η ανάλυση των στοιχείων 122
8.5 Οι αιτιολογικοί δείκτες 125
8.6 Πλασματικές συσχετίσεις 129
8.7 Συνέργεια 130
8.8 Η ερμηνεία των ευρημάτων 130
9. Έρευνες ασθενών μαρτύρων 133
9.1 Χαρακτηριστικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα 133
9.2 Η επιλογή των ασθενών 135
9.3 Η επιλογή των μαρτύρων 137
9.4 Τα ερευνητικά δεδομένα 145
9.5 Η ανάλυση στοιχείων 147
9.6 Οι αιτιολογικοί δείκτες 149
9.7 Διαστρωματική ανάλυση 156
9.8 Η ερμηνεία των ευρημάτων 161
9.9 Έρευνες ασθενών-μαρτύρων στη γενετική επιδημιολογία 161
Μέρος Β ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
10. Επιδημιολογία και κλινική ιατρική 167
10.1 Εισαγωγή 167
10.2 Περιορισμοί της ατομικής κλινικής πείρας 167
10.3 Τεκμηρωμένη ιατρική 169
11. Νοσολογικό φάσμα και φυσική ιστορία νοσημάτων 171
11.1 Το πρόβλημα της κλινικής επιλογής 171
11.2 Συνέπειες της κλινικής επιλογής 173
11.3 Ενδεικνυόμενες έρευνες 174
11.4 Νοσολογικά στάδια 176
12. Διάγνωση & διαφορική διάγνωση 177
12.1 Εισαγωγή 177
12.2 Καθορισμός φυσιολογικών ορίων 177
12.3 Αξιολόγηση νοσολογικών ευρημάτων 178
12.4 Αξιολόγηση διαγνωστικών διαδικασιών 182
12.5 Τεκμηρίωση νοσολογικών συνδρόμων 183
12.6 Το θεώρημα του Bayes 184
13. Πρόγνωση 189
13.1 Εισαγωγή 189
13.2 Προϋποθέσεις για τη διατύπωση αξιόπιστης πρόγνωσης 189
13.3 Αριθμητική έκφραση της πρόγνωσης 190
14. Αξιολόγηση θεραπευτικών μέτρων 199
14.1 Η ανάγκη αξιολόγησης των θεραπευτικών μέτρων 199
14.2 Η έννοια της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας 200
14.3 Τρόποι αξιολόγησης της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας 203
14.4 Θέματα αρχής στις κλινικές δοκιμές 205
14.5 Οργάνωση κλινικών δοκιμών 207
14.6 Ανάλυση κλινικών δοκιμών 220
14.7 Άλλες μέθοδοι συγκριτικών θεραπευτικών ερευνών 223
14.8 Τυχαιοποιημένες έρευνες προληπτικής παρέμβασης (ΤΕΠ) 226
14.9 Ερμηνεία ευρημάτων των κλινικών δοκιμών 226
14.10 Η ασφάλεια των θεραπευτικών μέτρων 228
15. Επιδημιολογικές μέθοδοι και υπηρεσίες υγείας 231
15.1 Εισαγωγή 231
15.2 Εκτίμηση των ιατρικών αναγκών 232
15.3 Μέτρηση της ζήτησης ιατρικών υπηρεσιών 234
15.4 Χρησιμοποίηση των υπηρεσιών υγείας 235
15.5 Αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας 239
15.6 Συνεκτίμηση της αποτελεσματικότητας και του κόστους των υπηρεσιών υγείας 241
15.7 Προγραμματισμός των υπηρεσιών υγείας 242
Βιβλιογραφία 247
Ευρετήριο ελληνικών όρων 249
Ευρετήριο αγγλικών όρων 254