«Η κλινική νευροψυχολογία έχει εξελιχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα και διεθνώς. Αντίθετα με τον ρόλο που έπαιζε παλαιότερα στη διάγνωση, δηλαδή στον εντοπισμό μιας εγκεφαλικής βλάβης, σήμερα ο ρόλος της είναι ευρύτερος. Η χρησιμότητά της έγκειται στην περιγραφή και διερεύνηση του προτύπου συμπεριφοράς και στον σχεδιασμό προγραμμάτων αποκατάστασης. Όσο διευρύνεται ο ρόλος της κλινικής νευροψυχολογικής εκτίμησης, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής λειτουργίας κλινικών και νοσοκομείων, όπου νοσηλεύονται άτομα με δυσλειτουργία ή βλάβη του κεντρικού νευρικού συστήματος, και δεν περιορίζεται μόνο σε νευροχειρουργικές νευρολογικές και ψυχιατρικές κλινικές.
Με την αύξηση του επιστημονικού ενδιαφέροντος για την νευροψυχολογία υπήρξε αντίστοιχη αύξηση του ζήλου ατόμων από διάφορες επιστήμες να εμπλακούν στην κλινική εκτίμηση. Στο βιβλίο αυτό θα συζητηθεί η διαδικασία μιας ολοκληρωμένης εκτίμησης. Θα αναλυθούν κάποιες βασικές έννοιες, η κατανόηση των οποίων είναι απαραίτητη για τον σχεδιασμό, τη διεξαγωγή και την ερμηνεία μιας εκτίμησης. Αναφέρεται επίσης το εκπαιδευτικό υπόβαθρο που θα πρέπει να έχει κάποιος για να λειτουργήσει επιτυχώς σε αυτόν τον χώρο. Τέλος, θα γίνει περιγραφή της συνηθισμένης νευροψυχολογικής εικόνας στις διαγνώσεις στις οποίες καλείται συχνά ένας νευροψυχολόγος να κάνει εκτίμηση και θα παρουσιαστούν πραγματικέςκλινικές περιπτώσεις ως δείγματα κλινικής νευροψυχολογικής εκτίμησης».

Μαίρη Κοσμίδου

Περιεχόμενα
Πρόλογος xi
Μέρος Α: Νευροψυχολογική Εκτίμηση: Θεωρία και Πράξη
Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή 3
Κεφάλαιο 2 Βασικά στη Θέματα Νευροψυχολογική Εκτίμηση 9
1 Διαπολιτισμικά ζητήματα στη νευροψυχολογική εκτίμηση και περιορισμοί 10
2 Επίδραση δημογραφικών χαρακτηριστικών και ατομικών διαφορών στη νευροψυχολογική εκτίμηση 16
3 Τι είναι η "νοημοσύνη" και τι σχέση έχει (ή δεν έχει) με το "δείκτη νοημοσύνης" 21
Α Ιστορία της δημιουργίας των δοκιμασιών νοημοσύνης 21
Β Δυσκολίες στον ορισμό της νοημοσύνης 22
Γ Κίνδυνοι στη χρήση του δείκτη νοημοσύνης 23
4 Χρήση δοκιμασιών νοημοσύνης στη νευροψυχολογική εκτίμηση 25
5 Εκτίμηση και σημασία του προνοσηρού νοητικού επιπέδου 27
Α Μέθοδοι εκτίμησης προνοσηρού επιπέδου 27
Β Εξαιρέσεις στην εκτίμηση του προνοσηρού νοητικού επιπέδου 37
6 Η "ευαισθησία" και η "ειδικότητα" μιας δοκιμασίας 38
7 Διαφορά μεταξύ "οργανικού" ή "λειτουργικού" προβλήματος 38
8 Επίδραση της συχνότητας εμφάνισης μιας διαταραχής στον πληθυσμό αναφοράς (base rate) στη διάγνωση 41
9 Εκτίμηση της προσωπικότητας στα πλαίσια της νευροψυχολογικής εκτίμησης 42
Α Αναγκαιότητα εκτίμησης ψυχολογικών προβλημάτων και χαρακτηριστικών της προσωπικότητας 42
Β Εκτίμηση προνοσηρής προσωπικότητας και αλλαγών στην προσωπικότητα 45
Κεφάλαιο 3 Νευροψυχολογική εκτίμηση: Πριν τη συλλογή δεδομένων 49
1 Η προσέγγιση του ελέγχου μιας υπόθεσης στη νευροψυχολογική εκτίμηση 49
2 Χορήγηση δοκιμασιών ή νευροψυχολογική εκτίμηση Διαφορές και κοινά σημεία 50
3 Παραπομπή για νευροψυχολογική εκτίμηση 51
Α Λόγοι παραπομπής για νευροψυχολογική εκτίμηση 51
Β Πηγές παραπομπών 51
Γ Τρόποι διαλεύκανσης του αιτήματος παραπομπής. 52
Δ Τελική διατύπωση του αιτήματος παραπομπής 53
4 Η χρησιμότητα της νευροψυχολογικής εκτίμησης 54
Α Διάγνωση 54
Β Περιγραφή ακέραιων ικανοτήτων και ελλειμμάτων 56
Γ Νομικά ζητήματα 57
Δ Έρευνα 58
5 Εκπαίδευση νευροψυχολόγων 59
6 Δεδομένα από πηγές εκτός των δοκιμασιών 64
Α Η κλινική συνέντευξη 64
Β Το ιστορικό 66
Γ Χρησιμότητα του ιστορικού 73
Δ Συμπεριφορικές παρατηρήσεις 76
7 Σχέση συνεργασίας εξεταστή-εξεταζόμενου 81
8 Ολοκλήρωση της συνέντευξης 82
Κεφάλαιο 4 Διαδικαστικά Θέματα στη Νευροψυχολογική Εκτίμηση 83
1 Πότε να κάνουμε την εξέταση 83
2 Πώς επιλέγουμε τις δοκιμασίες 84
Α Παράμετροι επιλογής 84
Β Βασική συστοιχία 86
Γ Έτοιμες συστοιχίες 86
3 Ποιες συνθήκες είναι απαραίτητες για τη χορήγηση των δοκιμασιών 88
Α Εκπαίδευση και προετοιμασία 88
Β Συνθήκες της εξέτασης 88
Γ Δομή της συνεδρίας 89
Δ Σειρά χορήγησης των δοκιμασιών 89
4 Καταστάσεις κατά την εκτίμηση που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή 90
Α Έλεγχος των ορίων 90
Β Επίδραση της εξάσκησης 90
Γ Εξέταση ειδικών πληθυσμών 91
Δ Συχνά προβλήματα στην εκτίμηση εγκεφαλικής βλάβης 91
Ε Μεγιστοποίηση της επίδοσης 92
ΣΤ Έκλυση ελλειμμάτων 94
Ζ Το κλίμα της εξέτασης 94
5 Τι σημαίνει "σταθμισμένη χορήγηση" 95
Α Στόχος 95
Β Διαδικασίες και εγχειρίδια 95
Γ Αποδεκτές παραβιάσεις σταθμισμένων διαδικασιών 96
Δ Διακύμανση στη σταθμισμένη χορήγηση 97
Ε Συστάσεις σχετικά με τις διαδικασίες χορήγησης και στάθμισης 99
ΣΤ Ατομικοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την επίδοση στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες 99
Κεφάλαιο 5 Μέτρηση ελλειμμάτων ερμηνεία και παρουσίαση των αποτελεσμάτων 103
1 Με τι συγκρίνουμε την παρούσα λειτουργία 103
Α Ατομική σύγκριση 103
Β Νόρμες 104
2 Πώς μετρούμε τα ελλείμματα 105
Α Άμεση μέτρηση ελλειμμάτων 105
Β Έμμεση μέτρηση ελλειμμάτων 105
3 Είδη δεδομένων 106
Α Ποσοτικά δεδομένα 106
Β Ποιοτικά δεδομένα 107
Γ Συνδυασμός ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων 109
4 Ερμηνεία των αποτελεσμάτων της νευροψυχολογικής εκτίμησης 109
Α Ρόλος του εννοιολογικού μοντέλου στην ερμηνεία της νευροψυχολογικής επίδοσης 109
Β Μέγεθος της διαφοράς 111
Γ Αλληλεπίδραση γνωστικών πεδίων 112
Δ Συνέπεια των δεδομένων 114
Ε Διαφοροποίηση νευρολογικών και ψυχιατρικών συμπτωμάτων 115
5 Περιορισμοί και κίνδυνοι στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων της νευροψυχολογικής εκτίμησης 116
6 Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα λάθη στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων της νευροψυχολογικής εκτίμησης 117
7 Συγγραφή της νευροψυχολογικής έκθεσης 120
Α Στόχοι της νευροψυχολογικής έκθεσης 120
Β Περιεχόμενο της νευροψυχολογικής έκθεσης 120
Γ Μορφή της έκθεσης 122
Δ Παράρτημα με βαθμολογίες των δοκιμασιών 122
Ε Δείγματα νευροψυχολογικών αναφορών 124
Κεφάλαιο 6 Εγκεφαλική Δυσλειτουργία: Διαγνωστικές Μέθοδοι 139
1 Άμεση παρατήρηση της εγκεφαλικής λειτουργίας 139
Α Μέθοδος εξέτασης της δομής του εγκεφάλου 140
Β Μέθοδοι εξέτασης της λειτουργίας του εγκεφάλου 140
2 Έμμεσες μέθοδοι εξέτασης του εγκεφάλου 145
Α. Μέθοδοι εξέτασης της δομής του εγκεφάλου 145
Β Μέθοδοι εξέτασης της λειτουργίας του εγκεφάλου 148
Γ Γονιδιακή διάγνωση 158
ΜΕΡΟΣ Β: Νευροψυχολογική εικόνα παθολογικών καταστάσεων
Κεφάλαιο 7 Εκφυλιστικές νόσοι του κεντρικού νευρικού συστήματος 167
1 Πολλαπλή σκλήρυνση ή σκλήρυνση κατά πλάκας 167
2 Υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης 175
3 Διατροφικές ελλείψεις 178
Α Έλλειψη βιταμινών 178
4 Ανοιες 179
Α Νόσος του Alzheimer 179
Β Αγγειακή άνοια 189
Γ Μετωπο-κροταφική άνοια 195
Δ Υποφλοιώδεις άνοιες 202
Ε Ήπια γνωστική εξασθένηση 210
Κεφάλαιο 8 Μεταβολικές και ενδοκρινολογικές διαταραχές 213
1 Υποθυρεοϊδισμός 213
2 Σακχαρώδης Διαβήτης 216
3 Ουραιμία 217
Κεφάλαιο 9 Στέρηση οξυγόνου 219
1 Οξεία στέρηση οξυγόνου 220
Α Επείγουσες περιπτώσεις 220
Β Χρόνια στέρηση οξυγόνου 221
Κεφάλαιο 10 Μεταδοτικά νοσήματα 233
1 Γενική Παράλυση 233
2 HIV/AIDS 235
A HIV 235
Β AIDS 241
3 Εγκεφαλίτιδα από ιό του απλού έρπητα ή απλή ερπητική εγκεφαλίτιδα 242
Κεφάλαιο 11 Τραυματικές εγκεφαλικές κακώσεις 249
1 Κλειστές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις 249
Κεφάλαιο 12 Επιληψία 261
Κεφάλαιο 13 Ψυχικές διαταραχές 269
1 Ψυχωτικές διαταραχές 269
Α Σχιζοφρένεια 269
2 Διαταραχές διάθεσης 276
Α Διπολική Διαταραχή I 276
Β Μείζων κατάθλιψη 279
3 Αγχώδεις Διαταραχές 284
Α Ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή 284
4 Διαταραχές στην πρόσληψη τροφής 289
Α Νευρική ανορεξία 289
Β Νευρική βουλιμία 291
Βιβλιογραφία 297