Ο κύριος ρόλος των συγγενών επιστημονικών κλάδων της Αναπτυξιακής Βιολογίας και της Ιστολογίας ως εισαγωγικών μαθημάτων προπτυχιακού επιπέδου για βιολόγους και ιατρούς είναι η παροχή γενικών, βασικών γνώσεων, σχετικών με την ανάπτυξη (πρωτογενή και δευτερογενή, τη μορφογένεση, τη μικροσκοπική δομή και τη λειτουργία του σώματος.
Το παρόν σύγγραμμα με τίτλο «Εισαγωγή στην Αναπτυξιακή Βιολογία και Ιστολογία» δεν φιλοδοξεί να υποκαταστήσει υπάρχοντα, εκτενέστερα συγγράμματα Αναπτυξιακής Βιολογίας, Εμβρυολογίας και Ιστολογίας.
Στο παρόν σύγγραμμα δίνονται συνοπτικά στοιχεία για την εμβρυϊκή ανάπτυξη ορισμένων αντιπροσωπευτικών οργανισμών, για τους μηχανισμούς που διέπουν τη μορφογένεση, για την ετοιμασία και αναγνώριση ιστολογικών παρασκευασμάτων, καθώς και για την κατανόηση του ρόλου των ιστών στη δομή και στη λειτουργία του σώματος των ζώων και κυρίως του ανθρώπου.

Περιεχόμενα
Πρόλογος v
Συντμήσεις xv
Ενότητα 1 Εμβρυολογία (αναπτυξιακή βιολογία)
Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή 3
Βασικές έννοιες 3
Καθορισμός γεννητικών κυττάρων 3
Τα ωάρια είναι τα γεννητικά κύτταρα του Θηλυκού ατόμου 4
Η διαδικασία ωρίμανσης των ωαρίων καλείται ωογένεση 9
Τα σπερματοζωάρια είναι τα γεννητικά κύτταρα του αρσενικού ατόμου 12
Ο σχηματισμός σπερματοζωαρίων καλείται σπερματογένεση 14
Η γονιμοποίηση συνίσταται στην ένωση του σπερματοζωαρίου με το ωάριο 15
Κεφάλαιο 2 Αναπαραγωγή 19
Η βιοτική δημιουργία της ζωής 19
Τύποι αναπαραγωγικής διαδικασίας 20
Αγενής αναπαραγωγή 21
Μηχανισμοί αγενούς αναπαραγωγής 22
Εγγενής αναπαραγωγή 23
Γαμετογένεση 24
Μεταγένεση 30
Παρθενογένεση 30
Κεφάλαιο 3 Εμβρυϊκή ανάπτυξη 35
Τα ωάρια περιέχουν πολλά τροφικά και ρυθμιστικά μόρια 35
Πολύπλοκοι μηχανισμοί ρυθμίζουν την εξέλιξη του ζυγωτού 36
Το ζυγωτό διαιρείται με αυλακώσεις 36
Το μορίδιο χαρακτηρίζεται από μεγάλα διακριτά βλαστομερίδια 39
Κατά το μεσοβλαστίδιο αρχίζει έντονη γονιδιακή δράση 39
Η βλαστική κοιλότητα διαχωρίζει τα ενδοδερμικά από τα εξωδερμικό κύτταρα 40
Η γαστριδίωση δημιουργεί τρία βλαστικά δέρματα 41
Κυτταρικές αλληλεπιδράσεις επάγουν την οργανογένεση 42
Κεφάλαιο 4 Εμβρυολογία αχινού 45
Γενικά 45
Φυσιολογία της γονιμοποίησης 46
Περιγραφική εμβρυολογία αχινού 48
Πειραματική εμβρυολογία αχινού 53
Εισαγωγή στις θεωρίες περί μορφογένεσης 58
Φυτικοποιητικοί και ζωικοποιητικοί παράγοντες 61
Κύρια στάδια ανάπτυξης του αχινού 61
Κεφάλαιο 5 Εμβρυολογία αμφιβίων 65
Αναπαραγωγή αμφιβίων 65
Ωογένεση 65
Συνέπειες της γονιμοποίησης 67
Περιγραφική εμβρυολογία αμφιβίων 68
Γαστριδίωση: Έναρξη σχηματισμού του πεπτικού συστήματος 70
Νευριδίωση: Έναρξη σχηματισμού του νευρικού συστήματος 70
Πειραματική εμβρυολογία αμφιβίων 77
Οι σκαπανείς της εμβρυολογίας 78
Τεχνητή γονιμοποίηση 80
Μεθοδολογία της αναπτυξιακής βιολογίας 80
Πειράματα του W. Roux 80
Πειράματα του Η. Driesch 81
Πειράματα του R. Harrison 82
Πειράματα του Η. Spemann 83
Κεφάλαιο 6 Μορφογενετικοί μηχανισμοί 97
Χάραξη σχεδίου 97
Η έννοια του μοντέλου στη βιολογία 99
Μοντέλο κλίσεως μορφογόνων 99
Μοντέλο πολικών συντεταγμένων 100
Μορφογένεση 101
Τερατογένεση 108
Κεφάλαιο 7 Δευτερογενής ανάπτυξη 115
Γενικά 116
Αναγέννηση 116
Αναγέννηση στην Ύδρα 117
Αναγέννηση στην Planaria 117
Αναγέννηση σε Ουρόδηλα Αμφίβια 118
Καρκινογένεση 122
Σχέση μεταξύ εμβρυογένεσης αναγέννησης και καρκινογένεσης 126
Κεφάλαιο 8 Ειδικά θέματα αναπτυξιακής βιολογίας 131
Αριστεροδεξιδτητα 131
Μόρια κυτταρικής πρόσφυσης 133
Αξονική καθοδήγηση 136
Προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος και μορφογένεση 138
Γενικές έννοιες 138
α) Θάνατος κυττάρου από φυσιολογική φθορά 139
β) Θάνατος κυττάρου λόγω τραύματος 139
γ) Θάνατος κυττάρου λόγω «αυτοκτονίας» !ή απόπτωση) 139
Νεκρωτικές ζώνες 141
α) Ακρο 141
β) Νευρικό σύστημα 142
γ) Διάφορα 142
Οι μηχανισμοί της απόπτωσης 143
Επαγωγή απόπτωσης από εσωτερικά σήματα 144
Επαγωγή απόπτωσης από εξωτερικά σήματα 144
Απόπτωση και καρκίνος 145
Απόπτωση και AIDS 145
Απόπτωση και μεταμόσχευση οργάνων 146
Γήρανση 146
Γενετικό αίτια της γήρανσης 147
Περιβαλλοντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη γήρανση 148
Κεφάλαιο 9 Εμβρυϊκή ανάπτυξη αμνιωτών: Η όρνιθα 151
Το ωάριο της όρνιθας είναι μεγάλο επειδή περιέχει πολύ λέκιθο 151
Το βλαστίδιο της όρνιθας αποτελείται από δύο οριζόντια κυτταρικά στρώματα
που ενώνονται στα όρια της διάφανης περιοχής 153
Το γαστρίδιο της όρνιθας αποτελείται από τρία οριζόντια κυτταρικά στρώματα
που ενώνονται στα όρια της διάφανης περιοχής 157
Η εξέλιξη του βλαστοδέρματος παρακολουθείται και in vitro 159
Η γαστριδίωση ξεκινά με διείσδυση κυττάρων της επιβλάστης
μέσα στη βλαστική κοιλότητα 160
Η νωτιαία χορδή εμφανίζεται σταδιακά κατά την οπισθοχώρηση
της αρχέγονης γραμμής 162
Μορφολογικά στάδια της ανάπτυξης της όρνιθας 162
Σύνοψη εμβρυϊκής ανάπτυξης όρνιθας 164
Αναπτυξιακά στάδια όρνιθας 164
ΑΙ «Ενδομήτρια» ανάπτυξη 164
ΒΙ «Εξωμήτρια» ανάπτυξη 165
Οργανογένεση στο έμβρυο της όρνιθας 166
Α) Εξωδερμικοί σχηματισμοί 167
Β) Μεσοδερμικοί σχηματισμοί. 1 68
Η "κυλινδρική" δομή του σώματος σχηματίζεται με πτύχωση των πλευρικών
τμημάτων και ένωσή τους κοιλιακά 1 71
Επαγωγικές αλληλεπιδράσεις συνιστούν τον κύριο μηχανισμό μορφογένεσης 172
Η εμβρυϊκή ανάπτυξη της όρνιθας παρακολουθείται με σειριακές ιστολογικές τομές. 172
Κεφάλαιο 10 Εμβρυϊκή ανάπτυξη ανθρώπου 183
Προεμβρυϊκό στάδιο 184
Εμφύτευση του προεμβρύου στο τοίχωμα της μήτρας 184
Η γαστριδίωση δημιουργεί έναν τριπλοβλαστικό δίσκο 185
Εξωεμβρυϊκές μεμβράνες 186
Σχηματισμός πλακούντα 187
Τα αρχέγονα βλαστικά δέρματα του εμβρύου δημιουργούν τα όργανα του σώματος 187
Ανάπτυξη του εγκυήματος 189
Το ανθρώπινο προέμβρυο είναι ρυθμιστικό 190
Διζυγωτικά δίδυμα 191
Μονοζυγωτικά δίδυμα 191
Ενότητα Ιστολογία
Κεφάλαιο 1 Συνοπτική περιγραφή στοιχείων ιστολογίας 195
Πέντε βαθμίδες οργάνωσης σώματος στα διάφορα είδη ζώων 195
Το σώμα των μεταζώων αποτελείται από κύτταρα και μεσοκυττάρια υλικά 197
Επιθηλιακοί ιστοί 197
Συνδετικοί ιστοί 198
Α) Γνήσιοι 200
Β) Εξειδικευμένοι 201
Γ) ΕρειστικοΓ. 203
Μυϊκοί ιστοί 204
Νευρικός ιστός 205
Κεφάλαιο 2 Όργανα και μέθοδοι της ιστολογίας 207
Α. Μικροσκοπία 207
Μικροσκόπια φωτεινού πεδίου (bright field) 207
Ιστορικά στοιχεία 207
Εξέλιξη μικροσκοπίων 208
Τεχνικά Θεωρητικά στοιχεία 208
Το απλό μικροσκόπιο 210
Το σύνθετο μικροσκόπιο 210
Μικροσκόπια σκοτεινού πεδίου (dark field) 210
Μικροσκόπια αντίθεσης φάσεων (phase contrast) 211
Μικροσκόπια πόλωσης (polarizing) 212
Μικροσκόπια φθορισμού (fluorescence) 21 2
Ηλεκτρονική μικροσκοπία 212
Β. Κυτταροκαλλιέργειες 213
1. Μιτωτικός δείκτης 214
2. Κυτταροφωτομετρία 215
3. Αυτοραδιογραφία (autoradiography) 215
4. Ανοσοεντόπιση 216
Γ. Κλασική ιστολογική τεχνική 217
1. Διαδικασία 217
Μονιμοποίηση 21 7
Αφυδάτωση 218
Παραφίνωση 219
Ενυδάτωση 220
2. Γενικά περί χρωστικών 220
3. Οδηγίες για την αναγνώριση ιστολογικών παρασκευασμάτων 221
Παράδειγμα I 222
Παράδειγμα 2 222
4. Ερμηνεία ιστολογικής εικόνας 222
Κεφάλαιο 3 Ιστολογία 225
Γενικά περί ιστών 225
Ιστορικά στοιχεία 225
Ορισμοί 225
Ιστογένεση 226
Αναγέννηση ιστών 227
Κεφάλαιο 4 Νευρικός ιστός 229
Γενικές έννοιες Προέλευση 229
Νευρώνες 231
Σύναψη 233
Νευρογλοία 235
Ιστοφυσιολογία 236
Γενική ανατομική και φυσιολογία του Κ.Ν.Σ 240
α. Εγκέφαλος 240
β. Νωτιαίος μυελός 245
γ. Μήνιγγες 246
δ. Εγκεφαλονωτιαίο υγρό 246
Γενική ανατομική και φυσιολογία του Π.Ν.Σ 247
Αυτόνομο νευρικό σύστημα 250
Κεφάλαιο 5 Επιθηλιακοί ιστοί 253
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και λειτουργία 253
Ταξινόμηση των επιθηλίων 253
Βασική μεμβράνη 253
Κυτταρικές συνδέσεις 255
Τροποποιήσεις της κυτταρικής μεμβράνης 256
Προέλευση επιθηλίων 257
Αδένες 258
Ενδοκρινείς αδένες 260
Επίφυση 265
Υποθάλαμος 265
Υπόφυση 266
Θυρεοειδής 268
Παραθυρεοειδείς 270
Επινεφρίδια 270
Κεφάλαιο 6 Συνδετικοί ιστοί 275
1. Ίνες 276
2. Θεμέλια ουσία 279
3. Κύτταρα 280
Α. Γνήσιοι συνδετικοί ιστοί 281
1. Χαλαρός ή χοριονικός Σ Ι. (areolar ή chorionic) 281
2. Στερεός Σ.Ι. (dense) 281
Β. Εξειδικευμένοι συνδετικοί ιστοί 282
α) Λιπώδης ιστός 282
β) Ελαστικός ιστός 284
γ) Λεμφικός ιστός 284
Θύμος 287
Σπλήνα 289
Αεμφογάγγλια ίή λεμφαδένες! 290
Λεμφοζίδια 292
δ) Αιμοποιητικός 293
ε) Αίμα 294
Γ. Ερειστικοί συνδετικοί ιστοί 301
α. Χόνδρος 301
β. Οστίτης ιστός 304
Οστεογένεση 305
Ιστοφυσιολογία Παθολογία των οστών 313
Κεφάλαιο 7 Μυϊκοί ιστοί 321
Γενικές έννοιες 321
Σκελετικοί μυς 322
α. Οντογένεση Αύξηση Αναγέννηση 322
β. Δομή του σκελετικού μυός 323
γ. Μεταβολισμός μυϊκών κυττάρων 328
δ. Νεύρωση των μυϊκών κυττάρων 329
ε. Ιστο φυσιολογία μυός 332
Σκελετομυϊκό σύστημα 335
Καρδιακός μυς 336
Λείοι μυς 338
Ενότητα 3 Μικροσκοπική ανατομία
Κεφάλαιο 1 Κυκλοφορικά σύστημα 347
Καρδιά 347
Οντογενεση της καρδιάς 350
Ηλεκτροκαρδιογράφημα 352
Αιμοφόρα αγγεία 353
Αρτηρίες 354
Φλέβες 356
Τριχοειδή 356
Οντογένεση των αιμοφόρων αγγείων 358
Κεφάλαιο 2 Πεπτικό σύστημα 361
Στοματική κοιλότητα 363
Γλώσσα 363
Δόντια 364
Οισοφάγος 367
Στόμαχος 368
Λεπτό έντερο 370
Παχύ έντερο 373
Σιελογόνοι αδένες 374
Πάγκρεας 376
Ήπαρ 377
Δομή του ήπατος 381
Αναγέννηση ήπατος 383
Οντογένεση ήπατος 384
Κεφάλαιο 3 Αναπνευστικό σύστημα 385
Γενικά 385
Οργανογένεση πνευμόνων 385
Φυσιολογία της αναπνοής 386
Τραχεία 390
Βρογχικό δένδρο 391
Πνεύμονες 393
Κεφάλαιο 4 Ουροποιητικό σύστημα 395
Γενικά 395
Νεφρά 397
Οντογένεση νεφρών 399
Νεφρώνας 401
Η κυκλοφορία του αίματος στα νεφρό 402
Ορμονική ρύθμιση νεφρικής λειτουργίας 403
Ιστοφυσιολογία των νεφρών 404
Ουρητήρες Ουροδόχος κύστη 407
Κεφάλαιο 5 Δέρμα 409
Γενικό 409
Οντογενεση δέρματος 41 2
Επιδερμίδα 412
Δερμίδα 415
Υποδερμίδα 415
Τρίχες 415
Νύχια 41 6
Σμηγματογόνοι αδένες 41 6
Ιδρωτοποιοί αδένες 417
Καρκίνοι του δέρματος 417
Τεχνητό δέρμα 418
Κεφάλαιο 6 Αναπαραγωγικό σύστημα 419
Καθορισμός φύλου 419
Δημιουργία αγωγού συστήματος 421
Αναπαραγωγικό σύστημα ανδρός 424
Αναπαραγωγικό σύστημα γυναίκας 428
Κεφάλαιο 7 Αισθητήρια 437
Γενικό αισθητήρια 438
Ειδικά αισθητήρια 439
Α. Οφθαλμός 439
Οργανογένεση του οφθαλμού 441
Οφθαλμικός βολβός 444
Ιστο φυσιολογία της όρασης 450
Β. Ους 453
Φυσιολογία της ακοής 456
Φυσιολογία της ισορροπίας 459
Γ. Οσφρητικό επιθήλιο 459
Δ. Γευστικό επιθήλιο 460
Γλωσσάριο 463
Ευρετήριο 477